Negatieve rente
Sinds 2014 hadden we een negatieve rentestand. Dat betekent dat het banken geld kostte om teveel financiële middelen in kas te houden. Uitlenen aan bedrijven en consumenten werd dus het devies. En op die manier werd er een grote economische groei gefaciliteerd.
Het nadeel hiervan was dat de rente op spaargeld ook ontzettend laag was. Het geld dat banken niet meteen uitlenen, moeten ze namelijk ‘nachts verplicht bij de ECB parkeren, en dat kostte geld. Deze manier van de rente laag houden heeft de ECB overigens veel kritiek opgeleverd.
En nu gaan ze het dus anders doen: de ECB verhoogt de rente. Nu de schade van de coronacrisis wel opgevangen lijkt en de inflatie torenhoog is, wijzigt de ECB van koers. Begin maart werd dit duidelijk en ondertussen is de grootste renteverhoging sinds het jaar 2000 aangekondigd.
Verhoging van de rente in drie stappen
Het plan van de ECB is nu om de rente in drie stappen te verhogen. Allereerst bouwen ze het opkoop-programma van obligaties versneld af. Daarna zullen we een renteverhoging in drie stappen zien. De voorspelling is dat de rente aan het einde van het jaar weer in de plus staat - en dat we dat ook terugzien in de spaarrentes.
Banken volgen de rentebewegingen, dus een hogere rente bij de ECB betekent een hogere rente bij je eigen bank, zowel voor geld dat je spaart als voor het geld dat je leent.
Spaarrentes
We beginnen met de groep waarvoor dit goed nieuws is, de spaarders. Mensen die geld op hun rekening hebben staan, krijgen hier al jaren nagenoeg geen rente over. Het afgelopen jaar zagen we zelfs 0% rente op bedragen tot een ton. Boven die ton moesten klanten geld bijleggen om hun geld bij de bank te stallen. Ondertussen daalde de rente maar door, maar volgens analisten is dit nu echt afgelopen en kijkt iedereen weer omhoog.
De schatkist van Sigrid
Na Wopke Hoekstra is het nu de beurt aan mevrouw Sigrid Kaag om de schatkist te beheren. Waar Wopke zelfs geld erop toe kreeg bij het afsluiten van leningen, kost het lenen weer geld voor Kaag. Heel hoog is die rente nog niet, het blijft bij een half procent over een looptijd van tien jaar. Maar als het over de miljarden gaat de we de afgelopen jaren met z’n allen hebben uitgegeven, dan zijn dat flinke bedragen.
En dat rentepercentage loopt ook nog verder op, ook voor overheidsleningen. Samen met het afbouwen van het opkopen van staatsobligaties, kunnen we zeggen dat Sigrid nog wel een klus voor de boeg heeft om het land klaar te maken voor deze nieuwe realiteit op het gebied van de rente.
Nu denk je dat het advies dan is om ‘niet teveel nieuwe leningen af te sluiten’. Maar met Rutte IV staan we aan de vooravond van een enorme ronde investeringen. Een klimaatfonds van 35 miljard, een stikstoffonds van 25 miljard en een groeifonds van 20 miljard. Het zijn allemaal bedragen die Nederland moet lenen.
Vooralsnog lijkt het erop dat dit geen al te groot probleem vormt. De voorspellingen zijn dat de rente nog onder 1% blijft. Reden voor paniek is er dus op dat gebied nog niet. Helemaal ten opzichte van de 5% die Nederland in 2008 moest betalen.
1. Huizenbezitters en nieuwe huizenkopers
Wat betekent deze ontwikkeling voor huizenbezitters en nieuwe huizenkopers? Met de rentestijging doet ook de hypotheekrente mee. Op dit moment gaat het dan over tienden van procenten, maar dat is best veel. Op een huis van €400.000 betekent een tiende procent al snel een stijging van €33 in je maandlasten. Toch geldt ook hier dat de rente nog steeds historisch laag is. En dat de meeste huizenbezitters hun rente hebben vastgezet, vaak voor 10, 20 of soms wel 30 jaar.
2. Gepensioneerden
Wat betekent deze ontwikkeling voor gepensioneerden? De pensioenfondsen halen hun hart op aan de stijgende rente want de pensioenen zijn verbonden aan de rentestand. Dus bij een lage rente groeit het bedrag dat ze in kas hebben niet hard genoeg om later iedereen uit te betalen. Of moeten ze de premies verhogen.
De dekkingsgraad raakt nu weer op peil. Dat klinkt mooi, helemaal met de gedachte in je achterhoofd dat de pensioenen binnenkort wat omhoog kunnen. Toch heeft de inflatie hier impact op de maandelijkse uitgaven van pensionado’s, die groeien harder. Per saldo gaan ze er de komende periode dus op achteruit.
3. Spaarders
Wat betekent deze ontwikkeling voor spaarders? De stijgende rente is voor spaarders goed nieuws en dat was ook wel een beetje nodig. Sparen heeft nog nooit zo weinig opgeleverd als in de afgelopen jaren. Bij bedragen van meer dan een ton moest je zelfs betalen om een bedrag op je spaarrekening te parkeren.
De komende tijd zien we hier al verandering in. Meerdere banken besloten de afgelopen tijd hun negatieve rente af te schaffen. Een hogere rente bij de ECB betekent dus direct een hogere spaarrente voor consumenten. Heeft dat sparen toch nog zin gehad!
4. Beleggers en bedrijven
Wat betekent deze ontwikkeling voor beleggers en bedrijven? Voor de aandelen zijn de hogere rentes niet ideaal. Omdat beleggers nu meer rente ontvangen op hun obligaties, verplaatsen ze hun investeringen naar obligaties door hun aandelen te verkopen. Als er veel aandelen tegelijk op de markt komen, daalt de koers al snel. Vooral de tech-sector is vatbaar voor dit soort renteschommelingen.
De waarde van een aandeel is verbonden aan de winstverwachting van een bedrijf. Bij een hogere rente over het geleende bedrijfskapitaal pakt die berekening slechter uit. Daardoor keldert de hele bedrijfswaarde.
5. Banken
Banken vinden een stijgende rente prettig omdat ze bij een hoge rente betere marges hebben. Bij een lagere rente zijn de marges ook lager. Als er nieuwe leningen nodig zijn omdat oude leningen aflopen, rekenen banken nu een hoger tarief. Fijn voor de bank, minder voor het bedrijf.
Let wel op de inflatie
De ontwikkeling waar we nu minder grip op lijken te hebben is de inflatie. Nederland kampt momenteel met een hoge inflatie. De rente wordt misschien wel in drie stappen verhoogd, veel hoger dan 0,25% zal het niet zijn. Terwijl de geraamde inflatie voor 2022 op dit moment op jaarbasis 5,2% is volgens het CPB.
Wouter Florijn
