Geld: wat is het en hoe is het ontstaan?
Maar om het antwoord op de vraag ‘hoeveel geld is er in de wereld?’ echt goed te begrijpen, gaan we graag wat dieper in op het begrip ‘geld’. Hoe is dat ontstaan? En welke vormen van geld hebben we nu?
Geld heeft verschillende functies. Zo wordt het gebruikt als ruilmiddel voor transacties. Daarnaast wordt geld ook gebruikt als oppotmiddel, om economische waarde te behouden over een langere tijdsperiode.
De geschiedenis van geld
Geld heeft niet altijd de vorm van munten en bankbiljetten gehad. Vroeger was dit anders: toen kende geld veel verschillende vormen zoals schelpen, zout, stenen, goud, zilver en waardepapier. Dit werd ‘goederen goed’ genoemd.
Vervolgens kwam er representatief geld, dit had een papieren vorm maar was ook inwisselbaar voor goud. Op dit moment hebben we valuta, ofwel ‘fiat’ geld: banken geven dit geldmiddel uit en het is een wettig betaalmiddel. Valuta heeft geen intrinsieke waarde en kan alleen als ruil- of oppotmiddel functioneren als mensen vertrouwen in de stabiliteit van de waarde hebben. Bij gebrek aan vertrouwen zal niemand het geld meer aannemen zal niemand het meer opsparen.
Op dit moment bestaat de grootste hoeveelheid geld digitaal: op betaal- of spaarrekeningen, pre-paid kaarten, vouchers en online accounts. Dit noemen we elektronisch of giraal geld. Daarnaast heb je ook stoffelijk (ook wel chartaal) geld: bankbiljetten en munten.
Wie creëert ons geld en hoe?
Banken creëren ons geld (fiat geld). Dit kunnen zowel centrale banken van landen of de Europese Unie, als commerciële banken doen. De commerciële banken (denk aan ABN AMRO, ING en Rabobank) lenen hun geld bij centrale banken: in Europa is dat de Europese Centrale Bank (ECB).
De centrale bank bepaalt zelf hoeveel rente zij over hun geld vragen. Met deze knop om aan te draaien kunnen ze het lenen van geld aantrekkelijker maken voor commerciële banken. Als de rente van de centrale bank lager is, kunnen commerciële banken meer geld lenen. En hierdoor kunnen ze weer meer geld aan huishoudens en bedrijven verstrekken. Dit leidt vervolgens tot meer investeringen en besteding in de reële economie. Kortom: een lagere rente bij centrale banken leidt tot een betere economie.
Geldhoeveelheid in M1, M2, M3
Nu ben je vast benieuwd naar het antwoord op de vraag hoeveel geld er in de wereld is. Voordat we het over bedragen hebben, is het handig te begrijpen hoe geld wereldwijd wordt ingedeeld. Dat gebeurt volgens verschillende zogenoemde ‘monetaire aggregaten’, elk aangeduid met de letter M van Money. Wij leggen je uit welke M’s er zijn en wat ze betekenen.
M1: Maatschappelijke geldhoeveelheid
Onder M1 valt al het chartale geld (biljetten en munten) dat in omloop is, plus al het elektronische geld dat op betaalrekeningen staat. Het gaat hierbij dus om tastbaar en snel opneembaar geld.
M2: Tussenliggende geldhoeveelheid
M2 bestaat uit al het geld dat in M1 te vinden is, plus deposito’s (geldbedragen die ‘vast’ staan op een spaarrekening van een bank; tussentijds geld opnemen is niet mogelijk, maar je krijgt er meer rente over) met een korte looptijd van minder dan twee jaar of een opzegtermijn tot drie maanden.
M3: Ruime geldhoeveelheid
En M3 definieert al het geld in M2 plus de kortlopende leningen tussen banken onderling, langer lopende deposito’s en geldmarktfondsen (dit is een beleggingsinstelling die geld van deelnemers in deposito’s en andere geldmarktproducten belegt).
Hoeveelheid geld is er in de wereld?
Nu je weet welke verschillende monetaire aggregaten bestaan, ben je vast benieuwd hoeveel geld er wereldwijd in omloop is.
Op dit moment is er wereldwijd €68,78 biljoen aan M2 geld in omloop.
Wil je weten hoeveel er wereldwijd in totaal (M3) in omloop is? Dat is €1,03 biljard (€1.031.681.160.000.000). Dit bedrag is dus inclusief al het contante geld, geld op spaarrekeningen, investeringen, cryptovaluta en elke andere vorm van geld.
Hoeveel geld is er in Europa?
Aangezien je waarschijnlijk in Europa woont, is het ook leuk om te weten hoeveel geld Europa bezit.
Uit cijfers van de Europese Centrale Bank (ECB) blijkt dat er €8,67 biljoen aan M2 geld in omloop is. Even voor de duidelijkheid: dat is €8.670.000.000.000.
Hoeveel geld is er in Nederland?
Je weet nu hoeveel geld er wereldwijd en in Europa in omloop is, maar hoe zit het met Nederland?
Op dit moment is er €535,57 miljard aan M2 geld in totaal in omloop.
Hoeveel geld is er per persoon in de wereld?
Nu je weet hoeveel geld er ter wereld in omloop is, ben je misschien – net als wij – benieuwd hoeveel dat precies per persoon ter wereld is.
We weten dat er €1,03 biljard ter wereld aan geld in omloop is. Op dit moment telt de wereld (ruim) 7,8 miljard mensen. Als je die twee door elkaar deelt, kom je op een bedrag van €132.051 per persoon.
Kloof tussen arm en rijk
Helaas is al het geld op de wereld niet eerlijk verdeeld, in tegendeel zelfs. De kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter, blijkt uit een rapport van Oxfam Novib.
Wereldwijd zijn er op dit moment meer miljardairs dan ooit: in 2018 waren dit er 2.200. Samen zijn zij rijker dan de 60% van de rest van de wereldbevolking. Ook shocking: de 26 rijkste mensen ter wereld bezitten bij elkaar opgeteld evenveel als de armste helft van de wereldbevolking. Ook hebben de 22 rijkste mannen in Afrika meer geld dan alle vrouwen in Afrika bij elkaar.
Volgens Oxfam Novib speelt Nederland een zeer kwalijke rol in het groter worden van de kloof tussen arm en rijk. Dat komt doordat grote bedrijven in landen als Nederland belasting kunnen ontwijken. Daardoor lopen arme landen veel geld mis: zo’n $100 miljard per jaar.
Rijkste persoon ter wereld
Bestaat er ook zoiets als de rijkste persoon ter wereld? Het antwoord op die vraag is ja: Amazon baas Jeff Bezos is op dit moment de rijkste persoon ter wereld. Hij bezit naar schatting zo’n $111 miljard.