Wat is erfbelasting?
Als je een erfenis krijgt, moet je daar in veel gevallen erfbelasting over betalen. Erfbelasting, ook wel successierecht, erfenisrecht of erftaks, is een directe belasting die over erfenissen wordt geheven.
Hoe hoog is erfbelasting?
Of je erfbelasting betaalt en hoeveel dit is, hangt af van een aantal factoren: de hoogte van de erfenis, de hoogte van je vrijstelling en je relatie tot de overledene. Wij leggen uit hoe de Belastingdienst erfbelasting berekend.
Vrijstelling van je erfbelasting
Voordat je naar de hoogte van de erfbelasting kijkt, is het goed om te weten dat je een vrijstelling van deze belasting kunt krijgen. De vrijstelling is het bedrag tot waar je erfenis mag komen, zonder dat je er erfbelasting over hoeft te betalen.
Dit bedrag hangt af van de relatie die je met de overledene hebt. Hoe dichter je bij de overledene staat, hoe hoger het bedrag van de vrijstelling.
Maar hoe werkt een vrijstelling? Is de waarde van je erfenis lager of gelijk aan je vrijstelling, dan betaal je geen erfbelasting. Maar is de waarde van je erfenis hoger? Dan betaal je erfbelasting over het bedrag dat boven de vrijstelling uitkomt.
De vrijstelling van erfbelasting is in 2022 als volgt:
* Een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) is een organisatie (bijvoorbeeld een kerk, een goed doel of een museum) met als doel de samenleving te verbeteren. De Belastingdienst bepaalt of een organisatie de ANBI-status krijgt.
** Een Sociaal Belang Behartigende Instelling (SBBI) is een organisatie (bijvoorbeeld een sportclub, wijkvereniging en zangkoor) die er naast het belang voor haar eigen leden, ook voor maatschappelijk belang is.
Hoogte van de erfbelasting
Houd je na aftrek van je vrijstelling nog een bedrag over? Dan betaal je daar erfbelasting over. De hoogte van je erfbelasting hangt af van de relatie die je met de overledene hebt. Hoe dichter bij, hoe lager de erfbelasting.
In 2022 gelden er de volgende tarieven voor de erfbelasting:
Besparen op erfbelasting door slim testament
Nu draaien we de situatie even om en vertellen wij je wat je kunt doen als jij degene bent die erfgenamen heeft en die je wilt helpen geld besparen op erfbelasting. Want laten we eerlijk zijn: niemand zit te wachten op een hoge erfbelasting.
Met een slim testament zorg je voor uitstel van of besparing op de erfbelasting. Hierdoor hoeven jouw erfgenamen minder of zelfs helemaal geen erfbelasting te betalen.
Om bijvoorbeeld je kinderen erfbelasting te besparen, kun je één van deze vier clausules in je testament opnemen:
- opvullegaat
- kleinkindlegaat
- renteclausule
- goede doelen laten erven
Ook kun je schenken (wel of niet op papier) om te besparen op je erfbelasting. Let er wel altijd op dat je partner (als je die hebt) ook je fiscaal partner is.
1. Opvullegaat
Door de clausule opvullegaat in je testament op te nemen, besparen je kinderen op erfbelasting of voorkomen deze zelfs. Maar let op: deze manier van erfbelasting besparing is alleen gunstig, als de erfdelen van de kinderen groter zijn dan de vrijstelling van de erfbelasting.
Door het opvullegaat heb je de keuze om je kinderen alleen de vrijstelling te laten erven, en de rest onder te brengen in de vrijstelling van je partner. Hiermee zorg je ervoor dat je kinderen geen belasting hoeven te betalen als je overlijdt. De langstlevende partner is vrij om te bepalen of hij of zij gebruik maakt van dit geld.
Als de langstlevende partner overlijdt, erven de kinderen het overgebleven geld. Zij mogen hierbij opnieuw gebruikmaken van de vrijstelling en betalen erfbelasting over het bedrag dat daar overheen komt.
In veel gevallen heeft de langstlevende partner een deel van de erfenis opgemaakt, waardoor de kinderen besparen op hun erfbelasting of deze zelfs voorkomen. En is dit niet het geval, dan is de erfbelasting in ieder geval uitgesteld.
2. Kleinkindlegaat
Je kunt ook besparen op erfbelasting door een kleinkindlegaat in je testament op te nemen. Deze manier van besparing heeft ook enkel nut als je erfenis boven de vrijstelling van je kinderen uitkomt.
Een kleinkindlegaat is een legaat in geld, vaak ter grootte van de vrijstelling voor erfbelasting (in 2022 is dit €21.559 voor kleinkinderen). Dit geldt niet alleen voor huidige, maar ook toekomstige kleinkinderen. Dit legaat gaat ten koste van de erfenis van de overige erfgenamen (de kinderen): het wordt uitgekeerd voordat de overige erfgenamen hun deel ontvangen. Het overgebleven deel gaat dan naar de kinderen.
Maar hoe draagt het kleinkindlegaat bij aan besparing op de erfbelasting? Doordat de kleinkinderen een deel van de erfenis (ter grootte van hun vrijstelling) ontvangen, ontvangen de kinderen een kleiner deel van de erfenis.
Dit zorgt er misschien voor dat hun erfenis onder het bedrag van hun vrijstelling uitkomt, of in ieder geval minder hoog boven de vrijstellingsgrens. Hierdoor hoeven je kinderen geen of minder erfbelasting te betalen. Dit is mooi meegenomen, aangezien het percentage erfbelasting voor kinderen 10% of 20% is.
3. Renteclausule
Een derde optie voor geldbesparing op erfbelasting, is het opnemen van een renteclausule in je testament. Deze clausule zorgt ervoor dat de belasting vermindert die je kinderen na overlijden van zowel jou als je partner moeten betalen. Door slim gebruik te maken van rente, maak je zoveel mogelijk gebruik van de vrijstelling.
Bij deze clausule is het wel belangrijk dat de wettelijke verdeling in je testament is opgenomen. Deze regel bepaalt dat de langstlevende partner de volledige erfenis krijgt, terwijl het erfdeel van de kinderen pas na het overlijden van de langstlevende partner op te eisen is.
Als de eerste partner overlijdt, ontvangen de kinderen een geldvordering op de langstlevende ouder. Een geldvordering zonder rente blijft gedurende de tijd dezelfde waarde behouden, dit noem je een nominale waarde. Bij het overlijden van de langstlevende ouder mogen de kinderen hun nominale geldvordering als schuld aftrekken, met als effect dat zij niet twee keer erfbelasting hoeven te betalen.
Maar als de geldvorderingen van de kinderen op de langstlevende ouder wél een rente dragen, gebeurt er iets anders: de waarde blijft niet nominaal, maar groeit ieder jaar. Bij het overlijden van de langstlevende ouder, mogen de kinderen hun geldvordering plus de aangegroeide rente bij de aangifte erfbelasting als schuld bij de langstlevende ouder aftrekken.
Hoe groter de periode tussen het overlijden van de eerste overledene en de langstlevende ouder, óf hoe hoger de afgesproken rente, hoe groter het effect van deze clausule. Op deze manier kun je als familie veel erfbelasting besparen.
Doordat de langstlevende partner door de renteclausule meer erfbelasting betaalt over de vorderingen van de kinderen, is deze clausule vooral voordelig voor de kinderen.
De hoogte van de rente van de renteclausule is door jou te bepalen. Bij wet is besloten dat dit maximaal 6% mag zijn: de rente kan dus variëren tussen de 0 en 6%.
4. Goede doelen laten erven
Ook kun je een deel van je vermogen door een goed doel laten erven. Niet alleen omdat goede doelen volledig zijn vrijgesteld van erfbelasting, maar ook omdat je hiermee bespaart op de erfbelasting van je erfgenamen.
Door een goed doel als legaat in je testament op te nemen, kun je het deel dat boven de vrijstelling van je overige erfgenamen uitkomt verkleinen. Hiermee voorkom je dat je erfgenamen (veel) erfbelasting betalen. Maar let op: deze manier van besparing heeft alleen nut als je erfenis boven de vrijstelling van je erfgenamen uitkomt.
Je moet hiervoor uitrekenen hoeveel je erfgenamen erven, en hoeveel hiervan boven hun vrijstelling uitkomt. Je kunt dit bedrag, of een deel ervan, door een goed doel laten erven.
Als je een goed doel opneemt in je testament, is het wel belangrijk dat dit een erkend goed doel of stichting met maatschappelijke waarde is (ANBI of SBBI). Alleen op deze manier worden zij volledig vrijgesteld van erfbelasting.
5. Schenken
Tot slot kun je geld op je erfbelasting besparen door geld te schenken tijdens je leven. Ook deze manier van besparing gaat alleen op als je erfgenamen een bedrag erven dat boven hun vrijstelling uitkomt.
Doordat je een deel van je geld al voor je overlijden schenkt, erven je erfgenamen minder. Hiermee voorkom je dat hun erfenis boven de vrijstelling komt. In ieder geval zorg je er zo voor dat dat bedrag kleiner wordt. Dit zorgt er weer voor dat zij geen of minder erfbelasting betalen.
Zo kun je ervoor kiezen om jaarlijks een deel van je erfenis te schenken. Deze manier van schenking hoef je niet vast te leggen door een notaris.
Je kunt er ook voor kiezen om te schenken op papier. Bij deze manier leg je op papier vast dat je over een bepaalde periode een bedrag schenkt. Dit kan handig zijn wanneer het geld nu nog niet beschikbaar is, omdat je het nog nodig hebt of omdat het vast zit in je huis bijvoorbeeld.
Bij beide manieren van schenken is het belangrijk dat dit bedrag onder de jaarlijkse vrijstelling van schenking blijft, anders moet de ontvanger weer schenkbelasting betalen.
De vrijstelling van schenkbelasting is in 2022 als volgt:
Veelgestelde vragen over besparen op erfbelasting
Stond het antwoord op jouw vraag er niet tussen? Hopelijk beantwoorden wij hem hier bij de veelgestelde vragen over erfbelasting besparen.
Hoe lang duurt het voordat je erfbelasting moet betalen?
De ontvanger moet de aangifte binnen 8 maanden na het overlijden doen. Gewoonlijk ontvang je binnen 3 maanden na de aangifte een definitieve aanslag erfbelasting, tegenwoordig duurt dit soms langer dan 6 maanden. Red je het niet om de erfbelasting zo snel te betalen? In sommige gevallen kun je uitstel aanvragen of alvast een voorlopige aanslag vragen.
Waarom moet je erfbelasting betalen?
Veel mensen zien erfbelasting als belasting over geld waar al belasting over betaald is en snappen niet waarom dit nodig is. Het antwoord is simpel: de fiscus kijkt niet naar degene die het geld gespaard heeft, maar naar degene die het erft.
Voor de erfgenaam is de erfenis inkomen waarover hij of zij nog geen belasting heeft betaald. Omdat het verplicht is om belasting te betalen over inkomen waarvoor je werkt, is dat het ook voor inkomen dat je erft.
Wie moet aangifte doen op erfbelasting?
Wie de aangifte op de erfbelasting doet, hangt af van het testament. Is er een executeur (iemand die de erfenis namens de erfgenamen regelt) aangewezen? Dan doet deze persoon de aangifte erfbelasting voor de erfgenamen. Is dit niet het geval? Dan kunnen de erfgenamen kiezen uit de volgende opties:
- Elke erfgenaam doet aangifte voor zichzelf.
- Sommige erfgenamen doen samen aangifte en andere alleen voor zichzelf.
- De erfgenamen kiezen samen welke erfgenaam aangifte doet voor alle erfgenamen.
David Knap
