Wat is zero-based budgeting?
Zero-based budgeting (ZBB) draait er kort gezegd om dat je budget aan het einde van een periode altijd op nul moet uitkomen. Elke euro die je verdient, heeft dan bij voorbaat al een bestemming. Stel, je verdient €2500 per maand, dan dient deze volle €2500 verdeeld te worden binnen je budget. Een dergelijke op nul gebaseerde budget dwingt je om na te denken over elke cent.
Maak je gebruik van zero-based budgeting, dan geldt: inkomsten - uitgaven = €0.
Het is dus uiteindelijk de bedoeling om aan het einde van de maand geen geld over te houden dat je zomaar kan uitgeven, zonder dit in je budget opgenomen te hebben. Het is belangrijk om te begrijpen dat een zero-based budget niet inhoudt dat je geen vrije uitgaven meer mag doen.
Het betekent alleen dat je deze vrije uitgaven al bij voorbaat hebt meegenomen in je budget. Zo voorkom je willekeurige uitgaven.
Is zero-based budgeting iets voor jou?
Nu je weet wat zero-based budgeting is, vraag je jezelf wellicht af of het voor jou persoonlijk enige toegevoegde waarde heeft. In eerste instantie zou je kunnen zeggen dat bijna iedereen kan profiteren van een dergelijke manier van budgetteren. Wel zal het voor de één prettiger zijn dan voor de ander.
In de praktijk blijkt het dat een zero-based budget toegevoegde waarde heeft voor mensen die geregeld meer geld overhouden dan zij in hun budget hadden voorzien. Dit geld wordt vervolgens vrij uitgegeven.
Haal je je inkomsten bijvoorbeeld uit freelance werkzaamheden of ben je een zelfstandige? Dan is de kans groot dat je inkomsten niet elke maand gelijk zijn. Een zero-based budget vormt dan een ideale wijze van budgetteren om deze fluctueringen in je inkomen op te vangen. Wel dient gezegd te worden dat ook mensen met een vast inkomen baat kunnen hebben bij een op nul gebaseerde budget. Het biedt namelijk veel duidelijkheid en inzicht.
Hoe maak je een zero-based budget?
Het maken van een zero-based budget hoeft helemaal niet lastig te zijn. Sterker nog: een goed budget is juist erg simpel en daarmee effectief. Doe dus zeker niet meer dan nodig en focus je op de kern. Zo bespaar je jezelf een hoop tijd en stress.
Maar hoe maak je zo een zero-based budget precies?
Stap 1: Weet wat je inkomsten en uitgaven zijn
Zoals gezegd is het de bedoeling dat je aan het einde van de maand precies nul euro overhoudt. Dit betekent dus dat je al je inkomsten een locatie moet geven. Het is belangrijk om allereerst te beginnen met een opsomming van waar je inkomsten en uitgaven vandaan komen.
Noteer vervolgens hoe hoog deze inkomsten en uitgaven afzonderlijk zijn. Je hoeft je bij deze stap nog niet te focussen op het feit dat je inkomsten minus je uitgaven nul moet zijn. Dat komt namelijk bij de tweede stap.
Heb je het gevoel dat je bepaalde uitgaven bent vergeten, of heb je een slecht beeld van waar je geld heen gaat? Hieronder vind je een aantal veel voorkomende posten.
- Huur of hypotheek
- Transport (bijvoorbeeld auto)
- Boodschappen
- Activiteiten en etentjes
- Verzekeringen
- Abonnementen (bijvoorbeeld muziek, telefoon en internet)
- Aflossing (studie)leningen
- Bijdragen aan je pensioen
Stap 2: Zorg voor een nul onderaan de streep
Als je je inkomsten en uitgaven hebt opgenomen, zal je onderaan de streep nog geen nul zien. Deze tweede stap draait om het in balans brengen van je inkomsten en je uitgaven. Als je inkomsten minus je uitgaven een negatief bedrag oplevert, zal je minder moeten uitgeven of meer moeten verdienen. Zet nutteloze abonnementen bijvoorbeeld stop of geef minder uit aan koffie buiten de deur. Het is - zeker bij een negatief getal - belangrijk om je budget kritisch te analyseren.
Komt er een positief bedrag uit, dan kun je meer geld schuiven naar bijvoorbeeld je spaarrekening of naar iets anders. Het is belangrijk om geen bedrag open te laten, maar om écht te gaan voor die nul onderaan de streep. Houd je immers geld vrij zonder dat je dit een locatie geeft, dan ondermijn je het principe van een zero-based budget.
Stap 3: Houd je voortgang bij en pas aan waar nodig
Heb je een goede zero-based budget opgezet? Gefeliciteerd, je hebt de belangrijkste stap gezet! Nu is het zaak om je te houden aan het budget en om hier geregeld op te reflecteren. Het is niet erg als uiteindelijk blijkt dat je budget tóch niet zo handig is als gedacht.
Maak gerust wat aanpassingen en probeer het weer eens uit. Uiteindelijk bestaat er geen leerboek waarin precies staat hoe zero-based budgeting werkt; je zal het voor jezelf werkend moeten maken.
De voor- en nadelen van zero-based budgeting
Hieronder vind je een aantal voor- en nadelen die verbonden zitten aan deze wijze van budgetteren.
Voordelen
- Transparantie en duidelijkheid: je weet altijd precies waar elke cent naartoe gaat, dit biedt relevante inzichten.
- Dwingt tot besparen: als je onderaan de streep een negatief getal tegenkomt, zal je moeten besparen. Meer uitgaven dan inkomsten zijn niet geoorloofd binnen een zero-based budget.
Nadelen
- Breinkraker: het uitkomen op nul kan soms lastiger zijn dan het lijkt. Je zult veel tijd kwijt zijn aan het balanceren van je inkomsten en je uitgaven.
- Geeft veel druk: omdat een zero-based budget erg precies in elkaar steekt, kan dit veel druk opleveren. Elke cent extra maakt al dat je niet meer op nul staat.
Kortom, als het gaat om het bijhouden van een budget is er geen goede of foute manier. Uiteindelijk moet je kiezen voor een manier van budgetteren dat goed bij je past. Is zero-based budgeting dan de moeite waard? Wij denken van wel!
Meer tips over budgetteren?
Joran Iedema
